:: Felicidade clandestina ::
Ela era gorda, baixa, apencada e de cabelos excesivamente crechos, medio arroibados. Tiña un busto enorme, mentres que todas nós eramos aínda planas. Por se fose pouco, enchía de caramelos os dous petos da blusa, por riba do busto. Mais posuía o que calquera nena devoradora de historias devecería por ter: un pai dono dunha libraría.
Non o aproveitaba moito. E nós menos aínda: até para os aniversarios, en vez de cando menos un libriño barato, ela entregábanos en man unha tarxeta postal da tenda do pai. Aínda por riba era unha paisaxe do mesmo Recife, onde viviamos, coas súas pontes xa máis que vistas. Detrás escribía cunha letra adobiadísima palabras como “data do natalicio” e “saudade”.
Mais, qué talento tiña para a crueldade. Mentres chuchaba caramelos con moito barullo, ela era toda pura vinganza. Como nos debía de odiar esa nena, a nós que eramos imperdoablemente bonitas, lanzais, altiñas, de cabelos libres. Comigo exerceu o seu sadismo con calma ferocidade. Na miña ansia de ler, eu nin notaba as humillacións ás que ela me sometía: eu seguía a lle implorar que me prestase os libros que ela non lía.
Até que viu o gran día de comezar a exercer sobre min unha tortura chinesa. Como por casualidade, informoume que posuía As Trasnadas de Nariciño de Monteiro Lobato.
Era un libro gordo, meu Deus, era un libro para ficar vivindo nel, coméndoo, durmíndoo. E completamente por riba das miñas posibilidades. Díxome que pasase pola súa casa ao día seguinte, que ela mo emprestaría.
Até o día seguinte eu me transformei na propia esperanza da alegría: eu non vivía, eu nadaba devagar nun mar suave, as ondas me levaban e me traían.
Ao día seguinte fun á súa casa, literalmente correndo. Ela non vivía nun piso, coma min, senón nunha casa. Non me convidou a pasar. Mirándome ben aos ollos, díxome que lle emprestara o libro a outra nena, e que voltase ao día seguinte para buscalo. Boquiaberta, saín paseniño mais axiña a esperanza de novo me tomaba toda e eu volvía a andar brincando, que era o meu xeito estraño de andar polas rúas de Recife. Desa vez non caín: guiábame a promesa do libro, o día seguinte viría, os días seguintes serían logo a miña vida enteira, esperábame o amor polo mundo, andei brincando polas rúas coma sempre e non caín nin unha soa vez.
Pero a cousa non quedou aí. O plan secreto da filla do dono da libraría era tranquilo e diabólico. Ao día seguinte alá estaba eu á porta da súa casa, cun sorriso e o corazón batendo. Para oír a calma resposta: o libro aínda non estaba no seu poder, que volvese ao día seguinte. Mal sabía eu que máis tarde, no decorrer da vida, o drama do día seguinte con ela íase repetir co meu corazón batendo.
E así continuou. Canto tempo? Non sei. Ela sabía que, mentres o fel non escorregase todo do seu corpo groso, era por tempo indefinido. Eu xa comezara a sospeitar que ela me escollera para eu sufrir, sospéitoo ás veces. Mais, mesmo sospeitándoo, ás veces o acepto: como se quen quixer facerme sufrir precisase desesperadamente que eu sufra.
Canto tempo? Eu ía a cotío á súa casa, sen faltar un día sequera. Ás veces ela dicía: pois o libro estivo comigo onte á tarde, pero como non viñeches ata esta mañá xa llo prestei a outra nena. E eu, que non era propensa ás olleiras, sentía as olleiras cavarse baixo os meus ollos abraiados.
Ata que un día, cando eu estaba á porta da casa escoitando humilde e silenciosa a súa negativa, apareceu a nai dela. Debía de estar estrañada pola aparición muda e cotiá daquela cativa á porta da súa casa. Pediunos explicacións ás dúas. Houbo unha confusión silenciosa, entrecortada de palabras pouco esclarecedoras. A señora atopaba cada vez máis raro o feito de non entender nada. Ata que esa boa nai comprendeu por fin. Volveuse para a filla e con enorme sorpresa exclamou: «Pero se ese libro nunca saíu desta casa e ti nin sequera quixeches lelo!»
E o peor para esa muller non era a descuberta do que acontecía. Debía de ser a descuberta horrorizada da filla que tiña. Ela escrutábanos en silencio: a potencia de perversidade da súa filla descoñecida, a nena loura de pé na porta, exhausta, ao vento das rúas de Recife. Daquela, recobrándose ao fin, calma e serena ordenoulle á filla: «Ti vas emprestar ese libro agora mesmo». E a min: «E ti vas ficar co libro polo tempo que quixeres»
Entendedes? Iso valía máis que que me tivese dado o libro: « polo tempo que eu quixese» é todo canto unha persoa, grande ou pequena, pode ter a ousadía de querer.
Como contar o que pasou logo? Eu estaba apampada, e así recibín o libro na man. Creo que non dixen nada. Collín o libro. Non, non marchei brincando coma sempre. Saín andando ben a modo. Sei que termaba do libro gordo coas dúas mans, apertándoo contra o peito. Pouco importa canto me levou chegar a casa. O meu peito estaba quente, o meu corazón, pensativo.
Unha vez en casa, non comecei a ler. Finxía que non o tiña, só para despois ter o sobresalto de o ter. Horas despois abrino, lin algunhas liñas marabillosas, pecheino de novo, fun pasear pola casa, aínda adieino máis indo comer pan con manteiga, finxín que non sabía onde gardara o libro, atopábao, abríao por uns instantes. Creaba as dificultades máis falsas para aquela cousa clandestina que era a felicidade. A felicidade sempre habería ser clandestina para min. Parece que eu xa o presentía. Como demorei! Eu vivía no ar… había orgullo e pudor en min. Eu era unha raíña delicada.
Ás veces sentaba na hamaca bambeándome co libro aberto no colo, sen tocalo, en éxtase purísima.
Xa non era unha nena cun libro: era unha muller co seu amante.
Clarice Lispector
Trad. de Estíbaliz Espinosa
http://estibalizespinosa.com/2013/04/24/conto-de-clarice-lispector-en-galego/
:: felicidad clandestina::
Ella era gorda, baja con pecas y el cabello excesivamente rizado, medio pelirrojo. Tenía un pecho enorme, mientras que todas nosotras éramos planas aún. Por si eso fuera poco, se llenaba los dos bolsillos de la blusa, por encima del pecho, con caramelos. Pero poseía lo que cualquier niña devoradora de libros habría deseado tener: un padre dueño de una librería.
De poco le valía. Y menos a nosotras: incluso en los cumpleaños, en vez de al menos un librito barato, nos regalaba una postal de la tienda de su padre. Y encima era un paisaje del mismo Recife, donde vivíamos, con sus puentes más que vistos. Detrás escribía con una letra muy florida cosas como “fecha natalicia” y “recuerdos”.
Pero qué talento para la crueldad. Toda ella era pura venganza, rechupeteando caramelos con fruición. Cómo nos debía de odiar esa niña, a nosotras que éramos imperdonablemente monas, delgadas, altas, de cabellos libres. Conmigo ejerció su sadismo con tranquila ferocidad. En mi afán por leer, yo no notaba las humillaciones a las que me sometía: seguía implorándole que me prestase los libros que ella no leía.
Hasta que le llegó el gran día de comenzar a infligirme una tortura china. Como por casualidad me informó de que poseía «Las travesuras de Naricita», de Monteiro Lobato.
Era un libro grueso, Dios mío, era un libro como para quedarse a vivir en él, comiéndolo, durmiéndolo. Y completamente por encima de mis posibilidades. Me dijo que pasase por su casa al día siguiente, que me lo prestaría.
Hasta el día siguiente me transformé en la esperanza misma, de pura alegría: yo no vivía, nadaba lentamente en un mar apacible, con olas llevándome y trayéndome.
Al día siguiente fui a su casa corriendo, literalmente. Ella no vivía en un piso como yo, sino en una casa. No me invitó a entrar. Mirándome fijamente a los ojos, me dijo que había prestado el libro a otra chica, que volviese al día siguiente a recogerlo. Boquiabierta, me fui despacio de allí pero pronto la esperanza se había apoderado por completo de mí otra vez y y ya vovía a andar a saltos, que era mi extraña forma de caminar por las calles de Recife. Esta vez no me caí: me guiaba la promesa del libro, el día siguiente llegaría, los días siguientes serían más tarde mi vida entera, me esperaba el amor por el mundo, anduve a saltos por las calles como de costumbre y no me caí ni una sola vez.
Pero la cosa no quedó ahí. El plan secreto de la hija del dueño de la librería era tranquilo y diabólico. Al día siguiente allí estaba yo a la puerta de su casa, con una sonrisa y el corazón palpitante. Para oír la calma respuesta: el libro no estaba todavía en su poder, que volviese al día siguiente. Poco me imaginaba que más tarde, en el transcurso de la vida, el drama del «día siguiente» se iba a repetir con ella y mi corazón palpitante.
Y así continuó. ¿Cuánto tiempo? No lo sé. Ella sabía que, mientras la hiel no destilase por completo de su gordo cuerpo, sería por tiempo indefinido. Yo ya había empezado a sospechar que ella me había elegido para sufrir, lo sospecho a veces. Pero aun cuando lo sospecho, a veces acepto: como si quien quiere hacerme sufrir necesitara desesperadamente que yo sufra.
¿Cuánto tiempo? Iba a su casa a diario, sin faltar un solo día. A veces me decía: Pues el libro estaba conmigo ayer por la tarde, pero sólo viniste por la mañana así que se lo presté a otra niña. Y yo, que no era propensa a las ojeras, sentía las ojeras ahondarse bajo mis ojos asombrados.
Hasta que un día, cuando estaba en la puerta de su casa escuchando humilde y silenciosa su negativa, apareció su madre. Debía de extrañarle la aparición muda y diaria de esa niña a la puerta de su casa. Nos pidió explicaciones a ambas. Hubo una confusión silenciosa entrecortada de palabras poco esclarecedoras. A la señora le parecía cada vez más raro el hecho de no entender nada. Hasta que esa buena madre comprendió al fin. Se volvió hacia su hija y con gran sorpresa exclamó «¡Pero si ese libro nunca salió de esta casa y tú ni siquiera has querido leerlo!»
Y lo peor para esta mujer no era el descubrimiento de lo que sucedía. Debía de ser el descubrimiento horrorizado de la hija que tenía. Nos escrutaba en silencio: el poder de la perversidad de su hija y la chica rubia en la puerta, exhausta, al viento de las calles de Recife. Entonces, finalmente, firme y serena le dijo a su hija: Tú le vas a prestar ese libro ahora mismo. Y a mí: «Y tú quédate con el libro durante el tiempo que quieras».
¿Entendéis? Eso valía más que que me hubiesen regalado el libro: «durante el tiempo que quieras» es todo lo que una persona, mayor o pequeña, puede tener la osadía de querer.
¿Cómo contar lo que siguió? Yo estaba estupefacta, y así recibí el libro en la mano. Creo que no dije nada. Cogí libro. No, no salí saltando como siempre. Me fui caminando muy despacio. Sé que sostenía el libro grueso con ambas manos, apretándolo contra el pecho. Poco importa cuánto me llevó llegar a casa. Tenía caliente el pecho, el corazón pensativo.
Una vez en casa no empecé a leerlo. Fingía que no lo tenía, sólo para para sentir después el sobresalto de tenerlo. Horas más tarde lo abrí, leí algunas frases maravillosas, lo volví a cerrar, me fui a dar un paseo por la casa, lo postergué aún más yendo a comer pan con mantequilla, fingí no saber dónde había guardado el libro, lo encontraba, lo abría por unos instantes. Creaba los obstáculos más falsos para esa cosa clandestina que era la felicidad. La felicidad siempre iba a ser clandestina para mí. Parecía presentirlo. ¡Cuánto lo demoré! Yo vivía en el aire… Había orgullo y pudor en mí. Yo era una reina delicada.
A veces me sentaba en la hamaca y me balanceaba con el libro abierto en el regazo, sin tocarlo, en éxtasis purísimo.
Yo ya no era una niña con un libro: era una mujer con su amante.
Clarice Lispector
Trad. de Estíbaliz Espinosa
Felicidade clandestina, conto orixinal de Clarice Lispector